FOTO: Ruben de Heer
Tentoonstelling in de Broederenkerk Deventer
De Deventer Boekenschat
In de Broederenkerk te Deventer vindt van 25 juni t/m 14 september 2025 de tentoonstelling ‘over… de boekenschat van de Deventer Broederenkerk’ plaats. De boekenschat van de kerk bestaat uit drie middeleeuwse handgeschreven boeken op perkament, gebonden in zeer bijzondere banden. Het zijn: de Lebuinuscodex (9e eeuw), de Bernulphuscodex (10e eeuw) en de Ansfriduscodex (11e eeuw). Een codex (meervoud: codices) is de benaming voor een handschrift bijeengehouden in een boekband.
De drie boeken (codices) behoren tot de oudste en mooiste die in ons land worden bewaard. Er zijn wat de uitvoering betreft geen vergelijkbare codices in ons land bekend. Zij zijn vervaardigd in de belangrijkste scriptoria (schrijf-werkplaatsen) van West-Europa. Vooral vanwege de rijkversierde en kostbare boekbanden worden zij gerekend tot de topstukken van de West-Europese boekproductie uit de 9e – 11e eeuw. De drie boeken zijn Deventer bezit en eigendom van de Broederenkerk, onderdeel van de Heilige Lebuinus Parochie. Het kostbare bezit is in bruikleen bij het Museum Catharijneconvent in Utrecht, waar ze zijn te zien.
Het verhaal over de Deventer Boekenschat In de tentoonstelling ‘over…de boekenschat van de Deventer Broederenkerk’ wordt het bijzondere verhaal over de drie kostbare boeken verteld. De drie boeken zelf zullen niet aanwezig zijn in de tentoonstelling. Ze zijn wel te zien in het Museum Catharijneconvent in Utrecht. Dit museum biedt alle noodzakelijke condities om deze internationale topstukken op een verantwoorde wijze te kunnen bewaren en te tonen. In de tentoonstelling wordt bovenal het bijzondere bezit van de Deventer Broederenkerk getoond, aan de hand van afbeeldingen op groot formaat. Letterlijk een inkijk in deze middeleeuwse handschriften, met hun rijk versierde boekbanden.
Alle drie de boeken zijn Evangelieboeken. De Lebuinuscodex omvat de vier Evangeliën (Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes), de Bernulphuscodex en de Ansfriduscodex geven Evangelieteksten gerangschikt naar de liturgische kalender.
Er kan met recht gesproken worden van ‘Deventer boekenbezit’. Al in de 16e eeuw, en mogelijk ook al daarvoor, waren de drie boeken in Deventer. Vanaf het einde van de 18e eeuw zijn de kostbaarheden in bezit van de RK Broederenkerk en haar voorganger, het RK kerkje in de Nieuwstraat. Het verhaal gaat dat de boeken rond 1860 zijn ‘ontdekt’ op de zolder van de pastorie, alwaar ze werden gebruikt als gewicht voor een trekmangel voor wasgoed. Waar of niet waar? Het is in ieder geval een te mooi verhaal om niet waar te zijn. De tentoonstelling vertelt het verhaal van de Deventer geschiedenis van de drie boeken, van hun afdracht naar Utrecht, en de uiteindelijke bestemming: Museum Catharijneconvent.
Tentoonstelling in de Broederenkerk Het verhaal over de Deventer boekenschat wordt verteld in de Broederenkerk, aan de Broederenstraat in Deventer. In de uit 1332 daterende kerk wordt aan de hand van een 40-tal grote platen, op A0 formaat, het bijzondere verhaal over de drie codices verteld en getoond. Ook verschijnt er een publicatie bij de tentoonstelling, met aanvullende informatie over de boeken en hun geschiedenis, en over de Broederenkerk in de 19e eeuw. De publicatie (68 pagina’s) kost 3 euro, en is verkrijgbaar bij de balie in de kerk. Naast de tentoonstelling kan uiteraard ook de Broederenkerk zelf worden bewonderd. De kerk is nu parochiekerk van de Heilige Lebuinusparochie.
De toegang tot de tentoonstelling en de Broederenkerk is gratis. Iedere donderdag en vrijdag, in de periode van 25 juni t/m 14 september, zijn er gratis rondleidingen in de tentoonstelling. De rondleidingen beginnen om 14.00 uur en de toegang is gratis. Reserveren is vooraf niet mogelijk. De rondleiders zijn Joseph Paardekooper en Hein te Riele, samenstellers van de tentoonstelling.
Uiteraard is deze boeken-tentoonstelling open tijdens de 35e editie van de Deventer Boekenmarkt de grootste van Europa, op zondag 3 augustus 2025 (www.deventerboekenmarkt.nl).
Tentoonstelling ‘over… de boekenschat van de Deventer Broederenkerk’
Broederenkerk, Broederenstraat 18, 7411 LB Deventer
25 juni t/m 14 september 2025
Open: wo en do 13.00 – 17.00 uur
vr en za 11.00 – 17.00 uur
zo 6 juli, zo 3 augustus, zo 7 en 14 september
open van 12.00 – 17.00 uur
Toegang gratis